Picie wina to czynność do której z pewnością służył mały puchar, obecnie wystawiony na wystawie czasowej „Picie z bogami” w La Cité du Vin w Bordeaux. Zawierał on małą niespodziankę dla każdego starożytnego Greka, który skończył pić swoje wino i ze smutkiem patrzył w jego suche, puste wnętrze. Namalowany jest tam satyr, którego ogon unosi się w powietrzu, gdy nurkuje głową do kadzi z winem, a jego własny mały kielich pozostaje poniżej, nietknięty. Dowiedziałem się, że takie zachowanie było niemile widziane w greckim społeczeństwie, ponieważ picie wina było boską sprawą, obejmującą odpowiednie rytuały i szacunek dla bogów, które oddzielały Greków od barbarzyńców. Satyr, jak się wydaje, zapomniał o swoich dobrych manierach. Na szczęście dla nas, współczesnych pijących wino, nie ma już ryzyka, że zawstydzimy się jak pijany satyr, ponieważ ta odurzająca wystawa wyjaśnia, jak możemy uniknąć obrażania greckich i rzymskich bogów lub wyglądania jak barbarzyńcy.
Picie wina w starożytnej Grecji
Wystawa zawiera około 50 eksponatów, w tym wypożyczone z Luwru, „Picie z bogami” koncentruje się na roli wina w kulturze grecko-rzymskiej, z dużą częścią poświęconą Dionizosowi, bogu, który dał ludziom wino i – co być może ważniejsze – nauczył nas robić je samemu. Wcześnie pojawia się posąg boga wyrzeźbiony w marmurowej nodze stołu bankietowego. Przedstawia on Dionizosa opartego o filar, nagiego, z jedną ręką nad głową w geście ekstazy (lub prawdopodobnie zastanawiającego się, gdzie ostatnio widział swoje ubranie). Drugą ręką nalewa wino dla swojej pantery, swojego stałego towarzysza, obecnego w różnych artefaktach na wystawie, tak, nawet zwierzęta zajmowały się piciem wina. Wystawa wyjaśnia, że wino nie zmieszane z wodą, wypite przez panterę i boga, mogło doprowadzić zwykłych śmiertelników do szaleństwa. To przydatna rada dla bojących się greckich bogów. Prawidłowy sposób picia wina to mieszanie go z wodą w dużej wazie zwanej kraterem. Następnie, przed wzięciem kielicha, składa się z niego ofiarę bogom i odmawia modlitwę.
Pijany muł i inne dziwa
Podczas zwiedzania wystawy można zobaczyć wykonany z brązu wizerunek pijanego muła Dionizosa (wyobrażam sobie, że nie był to zbyt efektywny sposób poruszania się) oraz obrazy i rzeźby przedstawiające satyrów, którzy towarzyszyli bogu w jego podróżach – mężczyzn z kozimi lub końskimi nogami i zwierzęcymi uszami. Kobiety zwane maenadami („szalonymi”) również należały do trupy boga i wierzono, że rozerwą cię na strzępy, jeśli nie powitasz Dionizosa prawidłowo. Brzmi to jak niezła impreza – tak długo, jak długo przestrzegało się odpowiednich rytuałów i przetrwało noc.
Inne postacie z mitów i przygód Dionizosa są również obecne. I żadnej z nich nie jest obce picie wina. Na bokach jednej z greckich waz z 490 r. p.n.e. widać Dionizosa i Heraklesa, którzy spotykają się na zawodach w piciu. Pan pojawia się jako mała postać z brązu, a my spotykamy marmurowy posąg satyra Silenusa, opiekuna Dionizosa, wyrzeźbionego trzymającego dużą kozią skórę z winem. Przedstawione są również festiwale Dionizosa, takie jak trzydniowa Anthesteria („Święto Kwiatów”), świętująca powrót boga i nowe wino; scenę kobiet składających ofiarę posągowi Dionizosa podczas tego festiwalu można zobaczyć na dzbanie z 450-440 r. p.n.e. Wystawa bada również wcielenie boga wina jako Bachusa w czasach Imperium Rzymskiego.
Ogromna waza i inne atrakcje
Jedną z atrakcji jest replika ogromnej wazy z VI w. p.n.e., odkrytej w grobowcu celtyckiej księżniczki w Cesses we Francji. Mogła ona pomieścić 1100 litrów wina i jest podobno największą znaną wazą ze starożytnego świata – stojąc przed nią, można sobie dość łatwo wyobrazić, że nurkuje się do środka jak nieopanowany satyr. Picie wina może być trudne ale kąpiel? Zdecydowanie możliwa!Inna reprodukcja przedstawia mozaikę przedstawiającą szkielet trzymający dzbany z winem, co miało przypominać bankietowiczom, by cieszyli się życiem.
Opowieści przy piciu wina
Ale wystawa jest czymś więcej niż tylko starożytnymi artefaktami. W jednym miejscu można usiąść i posłuchać opowieści o Dionizosie snutych przez artystę slamowego i poetę Marasa, których słowa wyświetlane są na ścianach. Film pokazuje scenę bankietu z filmu Federico Felliniego Satyricon (1969). Trzy nowoczesne instalacje zostały stworzone przez artystów ulicznych, inspirowane starożytnymi mitami. W przestrzeni wystawy rozbrzmiewa nastrojowa muzyka. Obraz na jednej z włoskich situli, przedstawiający króla Marona goszczącego Dionizosa i otrzymującego w zamian winorośl i naczynie do picia wina, został powielony w dużej skali w tkaninie, co sprawia, że jego temat – dar wina – jest o wiele bardziej wyrazisty i pozwala zanurzyć się w tej scenie.
Wystawa jedyna w swoim rodzaju
Wystawa jest nastrojowo oświetlona punktowymi reflektorami, co tworzy wyraźne kontrasty między ciemnymi przestrzeniami, podświetlonymi obiektami oraz zielonymi panelami informacyjnymi i etykietami, które przedstawiają obiekty i ich pochodzenie w sposób odświeżająco jasny i wciągający. Na uwagę zasługują ciekawe szczegóły kulturowe – m.in. to, że podczas Anthesterii Grecy organizowali konkursy, w których próbowano wypić kielich wina jednym haustem.
Wszystko to składa się na dość smaczną mieszankę, łączącą stare smaki z czymś nowym. W czasach, gdy świat powoli otwiera się na nowo, jeśli tylko uda się Wam dotrzeć do Bordeaux, „Picie z bogami” jest wystawą, której warto spróbować, póki jeszcze macie szansę. A kiedy po wystawie będziecie cieszyć się kieliszkiem wina, pamiętajcie, aby ofiarować trochę Dionizosowi.
