Okres anglosaski był czasem zawirowań, rozlewu krwi i innowacji. Trzynastu anglosaskich królów Anglii obserwowało konsolidację nowego, zjednoczonego królestwa Anglii, odpierało inwazje, zawierało (i łamało) sojusze i tworzyło podstawy niektórych praw, praktyk religijnych i ceremonii królewskich, które do dziś uznajemy.
Ale kim dokładnie byli ci ludzie i co się działo podczas ich rządów?
Æthelstan (927-39)
Æthelstan rządził najpierw jako król Anglosasów, a następnie został pierwszym królem Anglii po zdobyciu Yorku i zjednoczeniu królestwa po raz pierwszy. W czasie swego panowania Ćajtelstan w większym stopniu scentralizował rządy i nawiązał współpracę z władcami Walii i Szkocji, którzy uznali jego władzę. Nawiązał również stosunki z innymi władcami w Europie Zachodniej: żaden inny anglosaski król nie odegrał tak ważnej roli w polityce europejskiej jak Æthelstan.
Podobnie jak wielu współczesnych mu władców, był głęboko religijny, zbierał relikwie i zakładał kościoły w całym kraju (choć niewiele z nich zachowało się do dziś) oraz był orędownikiem kościelnej nauki. Uchwalił również ważne kodeksy prawne, próbując przywrócić porządek społeczny w całej krainie.
Po jego śmierci w 939 r. jego następcą został przyrodni brat Edmund.
Bitwa pod Brunanburh była jedną z najkrwawszych i największych bitew w historii wczesnego średniowiecza. Nie ma żadnych fizycznych dowodów na to, gdzie została stoczona. Jednak niedawno dokonano oszałamiającego odkrycia.
Obejrzyj teraz
Edmund I (939-46)
Chociaż Æthelstan zjednoczył królestwa Anglii i stał się pierwszym królem całej Anglii, po jego śmierci Anglia znów stała się częściowo rozdrobniona, a w Yorku i północno-wschodniej Mercji wznowiły się rządy wikingów: było to coś w rodzaju początkowego niepowodzenia.
Na szczęście w 942 roku udało mu się przywrócić władzę w Mercji, a do 944 roku odzyskał kontrolę nad całą Anglią, choć władza ta nie została skonsolidowana przed jego śmiercią w 946 roku. Edmund wykorzystał sieci rodzinne, by zapewnić sobie współpracę i sojusze, także poprzez małżeństwa, i zrezygnował z polegania na szlachcie z Wessex na rzecz tej z Mercji.
Za jego panowania uchwalono wiele ważnych aktów prawnych i rozpoczęto angielską reformę benedyktyńską, która osiągnęła swój szczyt za czasów króla Edgara, później w X wieku.
Eadred (946-55)
O panowaniu Eadreda wiadomo stosunkowo niewiele: jego koronnym osiągnięciem było doprowadzenie do tego, że królestwo Northumbrii znalazło się pod kontrolą korony angielskiej, a przy okazji wypędził z regionu norweskiego władcę Eryka Krwawego.
Nigdy się nie ożenił i uważa się, że cierpiał na poważne problemy z trawieniem. Po jego śmierci w 955 r. jego następcą został bratanek Eadwig.
Eadwig (955-9)
Eadwig został królem w wieku zaledwie 15 lat. Mimo, a może właśnie z powodu młodego wieku, toczył spory z możnowładcami i duchowieństwem, w tym z potężnymi arcybiskupami Dunstanem i Odą. Niektóre relacje sugerują, że waśnie te rozwinęły się z powodu nieodpowiednich związków seksualnych Eadwiga.
Jego rządy stawały się stopniowo coraz mniej stabilne, a szlachta lojalna wobec Ody przechodziła na stronę brata Jadwigi, Edgara. Ostatecznie królestwo zostało podzielone między obu braci wzdłuż Tamizy, przy czym Eadwig rządził w Wessex i Kencie, a Edgar na północy. Niepewność Eadwiga spowodowała, że oddał on duże działki ziemi, prawdopodobnie w celu pozyskania przychylności..
Zmarł w wieku zaledwie 19 lat, w 959 roku, pozostawiając do spadku swojego brata Edgara.
Przez 600 lat Anglosasi zdominowali Anglię. Ten okres w historii Anglii jest czasem postrzegany jako okres niewielkiego rozwoju kulturowego, a Anglosasi jako niewyszukany lud. Istnieje jednak wiele dowodów, które zaprzeczają temu poglądowi, jak wyjaśnia dr Janina Ramirez.
Posłuchaj teraz
Edgar Spokojny (959-75)
Jednym z najbardziej stabilnych i udanych okresów, w których panowali anglosascy królowie, było panowanie Edgara. Umocnił on polityczną jedność i rządził stanowczo, ale sprawiedliwie, korzystając z rad czołowych szlachciców i zaufanych doradców, takich jak Dunstan, arcybiskup Canterbury. Pod koniec jego panowania wydawało się mało prawdopodobne, by Anglia pozostała inna niż zjednoczona.
Ceremonia koronacji Edgara, zorganizowana przez Dunstana, jest powszechnie uważana za podstawę współczesnej ceremonii koronacyjnej. Jego żona również została namaszczona podczas ceremonii, co stanowiło pierwszą podstawę ceremonii koronacyjnej dla królowych Anglii.
Edward Męczennik (975-8)
Edward odziedziczył tron po kłótni o przywództwo ze swoim przyrodnim bratem Æthelredem: ich ojciec, Edgar Spokojny, nie uznał oficjalnie żadnego z synów za prawowitego spadkobiercę, co doprowadziło do walki o władzę po jego śmierci.
Po kilku miesiącach walki Edward został wybrany na króla i koronowany, ale frakcyjność osłabiła jego autorytet i nastąpił krótki okres wojny domowej. Szlachta wykorzystała ten fakt, cofając nadania klasztorów benedyktyńskich i ziem, które przyznał im Edgar.
Edward został zamordowany w 978 roku w Corfe Castle, a następnie kanonizowany. Został pochowany w opactwie Shaftesbury.
Miniatura Edwarda Męczennika z XIV-wiecznego ilustrowanego manuskryptu.
Image Credit: British Library / Public Domain
Æthelred the Unready (978-1013, 1014-16)
Æthelred został królem w wieku 12 lat, po tym jak jego starszy przyrodni brat został zamordowany. Jego przydomek, Unready, był czymś w rodzaju gry słów: jego imię dosłownie oznacza „dobrze poinformowany”, ale staroangielskie unræd , czyli źle poinformowany, było podobne pod względem leksykalnym.
Mimo że przeprowadził ważne reformy monetarne, jego panowanie naznaczone było konfliktem z Duńczykami, którzy w latach 980. ponownie zaczęli najeżdżać angielskie terytorium, wykorzystując słabsze niż u ojca trzymanie władzy przez młodego króla. Walka o władzę trwała przez cały okres panowania Æthelreda, w tym przez krótki okres, gdy na angielskim tronie zasiadał duński król Sweyn Forkbeard.
Æthelred i jego syn Edmund desperacko próbowali odeprzeć Duńczyków, w tym wielokrotne wyzwania ze strony syna Sweyna, Canuta. Zmarł nagle w 1016 roku.
Edmund Ironside (1016)
Panując przez zaledwie 7 miesięcy, Edmund II odziedziczył po ojcu wojnę z Kanutem, przywódcą Duńczyków. Kraj był podzielony na tych, którzy poparli Duńczyków i tych, którzy nie poparli, a próby Canuta przejęcia angielskiego tronu były dalekie od zakończenia.
Edmund stoczył 5 bitew z Duńczykami podczas swojego krótkiego panowania: ostatecznie został pokonany w bitwie pod Assandun. Upokarzające porozumienie sprawiło, że Edmund zachował tylko część swojego królestwa, Wessex, podczas gdy Kanut zajął resztę kraju. Edmund żył nieco ponad miesiąc po tym podziale kraju, a Kanut skorzystał z okazji, by zająć także Wessex.
Okres anglosaski jest istotny dla formyAnglii i Wielkiej Brytanii, jaką znamy, ale jest to epoka trudna do pełnego zrozumienia. Po odejściu Rzymian powstała próżnia władzy, którą wypełnili watażkowie, a przemoc, obce inwazje, okupacja i walki religijne stały się endemiczne. Z tego burzliwego okresu wyłoniły się jednak podstawy tego, co dziś nazywamy Anglią. Do Dana dołączył Marc Morris, jeden z najwybitniejszych historyków średniowiecza na świecie, autor nowej książki The Anglo-Saxons: A History of the Beginnings of England. Marc prowadzi nas przez te trudne wieki oddzielając prawdę od legendy i oświetlając ten mroczny okres w historii.
Posłuchaj teraz
Canute (1016-35)
Canute, często nazywany Cnutem Wielkim, był duńskim księciem. Zdobył tron Anglii w 1016 roku, a w 1018 roku zastąpił swojego ojca na tronie duńskim, jednocząc obie korony. Choć istniały pewne podobieństwa kulturowe, które łączyły oba kraje, to jednak czysta siła pozwoliła Kanutowi utrzymać władzę. W 1028 r. odebrał koronę Norwegii i na krótko objął władzę nad Szkocją.
Imperium Morza Północnego”, jak często nazywano bazę władzy Kanuta, było okresem siły dla tych regionów. Jako pobożny chrześcijanin Kanut udał się do Rzymu (po części w ramach pielgrzymki, po części w ramach misji dyplomatycznej, by wziąć udział w koronacji nowego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Konrada II) i hojnie obdarował kościół, szczególnie faworyzując katedry w Winchester i Canterbury.
Rządy Kanuta są powszechnie uważane przez historyków za niezwykle udane: utrzymywał on silną władzę w swoich różnych dominiach i nawiązywał owocne stosunki dyplomatyczne.
Harold Harefoot (1035-40)
Najstarszy syn Kanuta, ale nie wyznaczony na jego następcę, Harold Harefoot został wybrany regentem Anglii po śmierci ojca, ponieważ jego przyrodni brat, a prawdziwy spadkobierca, Harthacnut, utknął w Danii. Po dwóch latach regencji, gdy Harthacnut wciąż nie wrócił do Anglii, Harold został ostatecznie ogłoszony królem dzięki poparciu kilku potężnych hrabiów.
Jednak jego nowa rola nie pozostała niezauważona. Jego przyrodni bracia wrócili do Anglii, a po kilku latach sporów Harold został schwytany i oślepiony przez ludzi lojalnych wobec jego przyrodniego brata, Harthacnuta. Zmarł na skutek odniesionych ran wkrótce potem w 1040 roku. Po powrocie do Anglii Harthacnut kazał wykopać ciało Harolda i wrzucić je na bagna, a następnie bezceremonialnie wrzucić do Tamizy.
Harthacnut (1040-2)
Ostatni Duńczyk, który został królem Anglii, Harthacnut był synem Knuta Wielkiego. W przeciwieństwie do swego znakomitego ojca, Harthacnut walczył o utrzymanie trzech królestw Danii, Norwegii i Anglii, które były zjednoczone pod jedną koroną. Zachował koronę Danii i Anglii, ale stracił Norwegię, a wiele swoich wczesnych lat spędził w Danii.
Po powrocie do Anglii Harthacnut z trudem przystosował się do różnych systemów rządów: w Danii monarcha rządził autokratycznie, podczas gdy w Anglii król rządził w radzie z czołowymi hrabiami. Aby narzucić swoją władzę, Harthacnut podwoił wielkość angielskiej floty i podniósł podatki, by ją opłacić, ku przerażeniu swoich poddanych.
Panowanie Harthacnuta było krótkie: cierpiał na regularne ataki choroby, a jego niezwykła hojność wobec Kościoła, jak wielu twierdzi, może być postrzegana w świetle jego świadomości własnej śmiertelności.
Miniatura Harthacnuta z XIV-wiecznego ilustrowanego manuskryptu.
Image Credit: British Library / CC
<h2>Edward Wyznawca (1042-66)
Powszechnie uważa się, że Edward był ostatnim królem z rodu Wessex, jednak przydomek „Wyznawca” jest nieco mylący. Edward był stosunkowo udanym królem za życia, a jego 24-letnie panowanie pozwoliło mu nawiązać trudne stosunki ze Szkocją i Walią, a także utrzymać kontrolę nad walczącymi baronami.
Wielu historyków uważa, że jego reputacja została nadszarpnięta przez stosunkowo szybki podbój normański, ale władza królewska w Anglii była z pewnością nadwyrężona podczas panowania Edwarda, częściowo z powodu braku dziedzica.
Harold Godwinson (1066)
Bitwa pod Hastings została stoczona 14 października 1066 roku pomiędzy normańsko-francuską armią Wilhelma, księcia Normandii, a armią angielską pod wodzą anglosaskiego króla Harolda Godwinsona, rozpoczynając normański podbój Anglii. Miało to miejsce około 7 mil (11 kilometrów) na północny zachód od Hastings, w pobliżu dzisiejszego miasta Battle, East Sussex, i było decydującym zwycięstwem Normanów.
Posłuchaj teraz
Ostatni koronowany anglosaski król Anglii, Harold Godwinson był szwagrem Edwarda Wyznawcy. Witenaġemot wybrał Harolda na następcę i uważa się, że był on pierwszym królem Anglii, który został koronowany w Opactwie Westminsterskim.
Niecałe 9 miesięcy po rozpoczęciu panowania Harold pomaszerował na północ, by zmierzyć się z Haraldem Hardradą, Norwegiem i rywalem ubiegającym się o tron po śmierci Edwarda. Harold pokonał Haralda w bitwie pod Stamford Bridge, po czym usłyszał wiadomość, że Wilhelm, książę Normandii, wylądował z siłami inwazyjnymi na południowym wybrzeżu. W następstwie bitwy pod Hastings Harold poniósł klęskę, a Wilhelm został pierwszym normańskim królem Anglii.
